Kitap

AĞ ELEMANLARI VE AĞ SİSTEMLERİ

AĞ ELEMANLARI VE AĞ SİSTEMLERİ” SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLERAÇIKLAMALAR………………………………………………………………………………………………..iii
GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………………….1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3
1. BİLGİSAYAR AĞLARI……………………………………………………………………………………..3
1.1. Bilgisayar Ağ Sisteminin Tanımı…………………………………………………………………….3
1.2. Sayısal İletişim…………………………………………………………………………………………….4
1.2.1. Kodlama………………………………………………………………………………………………4
1.2.2. Birlikte Çalışabilme, Protokol………………………………………………………………….4
1.2.3. Paralel İletim…………………………………………………………………………………………5
1.2.4. Seri İletim…………………………………………………………………………………………….5
1.3. Kullanıcı / Sunucu (Client/Server)…………………………………………………………………..6
1.4. Alan Ağları …………………………………………………………………………………………………6
1.4.1. Yerel Alan Ağları (LAN)………………………………………………………………………..7
1.4.2. Metropolitan Ağlar (MAN)……………………………………………………………………..7
1.4.3. Geniş Alan Ağları (WAN)……………………………………………………………………….7
1.5. Ağ Topolojileri……………………………………………………………………………………………7
1.5.1. LAN Topolojileri…………………………………………………………………………………..7
1.5.2. WAN Topolojileri………………………………………………………………………………..13
1.6. OSI Başvuru Modeli……………………………………………………………………………………14
1.6.1. OSI Katmanları……………………………………………………………………………………15
1.6.2. Katmanlararası Sanal İletişim…………………………………………………………………17
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………19
ÖĞRENME FAALİYETİ–2…………………………………………………………………………………..21
2. AĞ DONANIM ELEMANLARI…………………………………………………………………………21
2.1. Ağ Kartları………………………………………………………………………………………………..21
2.1.1. Ethernet……………………………………………………………………………………………..22
2.1.2. Token Ring…………………………………………………………………………………………26
2.1.3. FDDI…………………………………………………………………………………………………27
2.1.4. ATM………………………………………………………………………………………………….28
2.2. Hub………………………………………………………………………………………………………….29
2.3. RJ-45 Konnektörü ve Bağlantıları …………………………………………………………………31
2.4. Tekrarlayıcı (Repeater)………………………………………………………………………………..33
2.5. Köprü (Bridge)…………………………………………………………………………………………..33
2.6. Anahtar (Switch)………………………………………………………………………………………..34
2.7. Yönlendirici (Router)………………………………………………………………………………….35
2.8. Geçityolu (Gateway)…………………………………………………………………………………..36
2.9. Modem…………………………………………………………………………………………………….36
2.9.1. Dial Up………………………………………………………………………………………………37
2.9.2. ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line-Asimetrik Sayısal Abone Hattı)…38
2.9.3. VDSL………………………………………………………………………………………………..43
2.10. Ağlarda Kullanılan Kablolar……………………………………………………………………….43
2.10.1. Koaksiyel Kablo…………………………………………………………………………………44
2.10.2. Bükümlü Çift Kablo……………………………………………………………………………46
2.10.3. Fiber Optik Kablo………………………………………………………………………………48

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….49

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………53

ANAHTARLAMA ELEMANLARI

ANAHTARLAMA ELEMANLARI ” SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR………………………………………………………………………………………………….iii
GİRİŞ…………………………………………………………………………………………………………………..1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1……………………………………………………………………………………..3
1. TRİSTÖRLER (SCR)…………………………………………………………………………………………..3
1.1. Tristörün Yapısı ve Çalışması…………………………………………………………………………3
1.2. Tristörü Tetikleme Yöntemleri……………………………………………………………………….4
1.2.1. Geyt Kontrollü Tetikleme………………………………………………………………………..4
1.3. Tristörü Durdurma (Kesime Sokma) Yöntemleri……………………………………………….7
1.3.1. Seri–Paralel Anahtarla Tristörü Durdurma………………………………………………….7
1.3.2. Tersleyici Anahtarla Tristörü Durdurmak…………………………………………………..8
1.4. Tristörün Korunması …………………………………………………………………………………….9
1.5. UJT Transistorü…………………………………………………………………………………………..9
1.5.1. Çalışma İlkesi ve Kullanıldığı Yerler…………………………………………………………9
1.5.2. UJT Transistörlü Darbe Osilatörü Devresi………………………………………………..10
1.6. Tristörün Ujt ile Tetiklenmesi Uygulaması ……………………………………………………..10
1.7. Tristörün AVO metre ile Sağlamlık Kontrolü………………………………………………….11
1.8. Tristörün AVO metreyle Uçlarının Tespiti………………………………………………………11
1.9. Tristörün AC Akımda Çalıştırılması ………………………………………………………………12
1.10. Tristörün DC Akımda Çalıştırılması …………………………………………………………….12
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….13
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………15
PERFORMANS TESTİ …………………………………………………………………………………….17
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………18
ÖĞRENME FAALİYETİ–2……………………………………………………………………………………19
2. DİYAK……………………………………………………………………………………………………………19
2.1. Diyakın Yapısı, Çalışması ……………………………………………………………………………19
2.2. Özellikleri…………………………………………………………………………………………………19
2.3. Kullanıldığı Yerler……………………………………………………………………………………..19
2.4. AVO metre ile Diyakın Sağlamlık Kontrolü……………………………………………………20
2.5. Diyak ile Darbe Üreteci Uygulaması ……………………………………………………………..20
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….22
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………23
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………24
ÖĞRENME FAALİYETİ–3……………………………………………………………………………………25
3. TRİYAK………………………………………………………………………………………………………….25
3.1. Triyakın Yapısı ve Çalışması………………………………………………………………………..25
3.2. Özellikleri…………………………………………………………………………………………………25
3.3. Triyakın AVO metre ile Sağlamlık Kontrolü…………………………………………………..26
3.4. AVO metre ile Triyakların Uçlarının Bulunması………………………………………………26
3.5. AC Motor Hız Kontrol Uygulaması……………………………………………………………….27
3.6. Dimmer Uygulaması …………………………………………………………………………………..28
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….30
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………31
PERFORMANS TESTİ …………………………………………………………………………………….33
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………34
ÖĞRENME FAALİYETİ–4……………………………………………………………………………………35
i

4. KUADRAK……………………………………………………………………………………………………..35
4.1. Kuadrakın Yapısı ve Çalışması……………………………………………………………………..35
4.2. Özellikleri…………………………………………………………………………………………………36
4.3. LDR’li Karanlıkta Çalışan Lamba Uygulaması………………………………………………..36
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….38

ASENKRON MOTOR KUMANDA

ASENKRON MOTOR KUMANDA “SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR………………………………………………………………………………………………..iii
GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………………….1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3
1. GÜÇ VE KUMANDA ŞEMALARINI ÇİZMEK…………………………………………………….3
1.1. Kumanda ve Güç Devre Elemanları Sembolleri…………………………………………………4
1.2. Devre Şemalarının Çizimi……………………………………………………………………………..6
1.2.1. Güç Devresinin Çizimi……………………………………………………………………………6
1.2.2. Kumanda Devresinin Çizimi……………………………………………………………………7
1.2.3. Şemalarda Tanıtma İşaretleri………………………………………………………………….11
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….12
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………14
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………15
ÖĞRENME FAALİYETİ–2…………………………………………………………………………………..16
2. KUMANDA VE GÜÇ DEVRELERİNİ KURMAK……………………………………………….16
2.1. Motor Kumanda Teknikleri………………………………………………………………………….16
2.1.1. Asenkron Motoru Kesik Çalıştırma…………………………………………………………16
2.1.2. Bir Yönde Sürekli Çalıştırma…………………………………………………………………19
2.1.3. Birden Çok Kumanda Merkezinden Çalıştırma………………………………………….21
2.1.4. Paket Şalterleri ile Çalıştırma…………………………………………………………………24
2.1.5. Motorun Kilitleme Devreleri İle Devir Yönü Değişimi……………………………….30
2.1.6. Asenkron Motoru Zaman Ayarlı Çalıştırma………………………………………………36
2.1.7. Asenkron Motoru Hareket Sınırlamalarına Göre Çalıştırma…………………………43
2.1.8. Bir Fazlı Yardımcı Sargılı Asenkron Motorun Çalıştırılması………………………..47
2.1.9. PTC Bağlantılı Faz Koruma Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun
Çalıştırılması ……………………………………………………………………………………………….55
2.1.10. Faz Sırası Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Sabit Yön Şartlı
Çalıştırılması ……………………………………………………………………………………………….57
2.1.11. Aşırı ve Düşük Gerilim Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Çalıştırılması
………………………………………………………………………………………………………………….58
2.1.12. Sıvı Seviye Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Çalıştırılması …………..60
2.1.13. Sağ Sol Rölesi İle Asenkron Motorun Çalıştırılması …………………………………61
2.1.14. Motor Koruma ve Kontrol Röleleri ile İlgili İşlem Basamakları………………….62
2.2. Otomatik Kumanda İle İlgili Değişik Uygulamalar…………………………………………..63
2.2.1. Uygulama 1…………………………………………………………………………………………63
2.2.2. Uygulama 2…………………………………………………………………………………………64
2.2.3. Uygulama 3…………………………………………………………………………………………64
2.2.4. Uygulama 4…………………………………………………………………………………………65
2.2.5. Uygulama 5…………………………………………………………………………………………66
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….67
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………68
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………69
ÖĞRENME FAALİYETİ–3…………………………………………………………………………………..70
3. SİSTEMİN ÇALIŞMASINI TEST ETMEK………………………………………………………….70
3.1. Güvenli Çalışma…………………………………………………………………………………………70
3.1.1. Sisteme Enerji Girişi…………………………………………………………………………….70
3.1.2. Sistemin Çalışma Parametrelerinin Uygunluğu………………………………………….71

3.1.3. Sistemdeki Hareket Bütünlüğünün Kontrolü……………………………………………..72
3.1.4. Sistemin İsteğe Uygun Çalışmasının Kontrolü…………………………………………..73

ASENKRON MOTORLARA YOL VERMEK

ASENKRON MOTORLARA YOL VERMEK” SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR………………………………………………………………………………………………..iii
GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………………….1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3
1. ÇİFT DEVİRLİ ASENKRON MOTORLAR…………………………………………………………..3
1.1. Devir Sayısı Ölçme ve Takometre Çeşitleri………………………………………………………4
1.1.1. Analog Takometreler………………………………………………………………………………4
1.1.2. Dijital Takometreler……………………………………………………………………………….4
1.2. Devir Sayısını Değiştirme Yöntemleri……………………………………………………………..5
1.2.1. Kutup Sayısını Değiştirerek Devir Ayarı ……………………………………………………6
1.2.2. Frekansı Değiştirerek Devir Ayarı…………………………………………………………….9
1.2.3. Dişli Sistem (Redüktör) Kullanarak Devir Ayarı………………………………………….9
1.3. Çift Devirli Asenkron Motorun Tanım ve Kullanım Alanları ……………………………..10
1.4. Çift Devirli Asenkron Motorun Çalışma Prensibi……………………………………………..10
1.5. Çift Devirli Asenkron Motorun Bağlantı Şekilleri…………………………………………….10
1.5.1. Seri Üçgen Parelel Yıldız (∆ – YY)Bağlantı………………………………………………13
1.5.2. Seri Yıldız–Parelel Yıldız ( Y–YY ) Bağlantı ……………………………………………15
1.6. Hat–Faz Akım ve Gerilim Değerleri Hesabı ……………………………………………………17
1.7. Çift Devirli Asenkron Motor Çalıştırma Uygulaması………………………………………..20
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….23
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………27
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………28
ÖĞRENME FAALİYETİ–2…………………………………………………………………………………..29
2. ASENKRON MOTORLARDA FREKANS DEĞİŞTİREREK DEVİR AYARI………….29
2.1. İnvertör Tanımı ve Yapısı…………………………………………………………………………….30
2.2. İnvertör Çeşitleri………………………………………………………………………………………..33
2.3. İnvertör Bağlantı Şekli………………………………………………………………………………..34
2.4. İnvertör ile Asenkron Motorun Devir Ayarı Uygulaması …………………………………..37
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….39
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………40
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………41
ÖĞRENME FAALİYETİ–3…………………………………………………………………………………..42
3. ASENKRON MOTOR YOL VERME YÖNTEMLERİNİ UYGULAMAK………………..42
3.1. Asenkron Motorun Kalkınma Sırasındaki Şebekeye Etkileri………………………………43
3.2. Asenkron Motorlara Yol Verme Yöntemleri……………………………………………………43
3.2.1. Doğrudan Yol Vermek (Direkt Yol Verme)………………………………………………44
3.2.2. Düşük Gerilimle Yol Vermek…………………………………………………………………44
3.2.3. Mikro İşlemcilerle Yol Verme………………………………………………………………..65
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….68
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………74
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………75
ÖĞRENME FAALİYETİ–4…………………………………………………………………………………..76
4. MOTOR İÇİN GEREKLİ FRENLEME SİSTEMİNİ KURMAK………………………………76
4.1. Frenlemenin Önemi ve Çeşitleri……………………………………………………………………77
4.1.1. Balatalı Frenleme…………………………………………………………………………………77
4.1.2. Dinamik Frenleme………………………………………………………………………………..81
4.1.3. Ani Durdurma……………………………………………………………………………………..88

BİNA ENERJİ GİRİŞ SİSTEMLERİ

BİNA ENERJİ GİRİŞ SİSTEMLERİ” SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR…………………………………………………………………………………………………ii
ÖĞRENME FAALİYETİ-1…………………………………………………………………………………….3
1. HAVAİ HAT İLE ENERJİ GİRİŞİ………………………………………………………………………..3
1.1. Havai Enerji Hatları ……………………………………………………………………………………..3
1.1.1. Havai Enerji Hat Donanımları ve Özellikleri………………………………………………4
1.1.2. Havai Hat İletkenlerinin Çekilmesi………………………………………………………….27
1.2. Havai Hat ile Yapı Enerji Girişi Yapımı …………………………………………………………30
1.2.1. Dam Direği ile Enerji Girişi…………………………………………………………………..30
1.2.2. Duvardan Açık Konsol ile Enerji Girişi……………………………………………………31
1.2.3. Duvardan Buat ile Enerji Girişi………………………………………………………………31
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….33
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………34
ÖĞRENME FAALİYETİ-2…………………………………………………………………………………..37
2. YER ALTI HATTI İLE ENERJİ GİRİŞİ………………………………………………………………37
2.1. Enerji Kabloları ve Özellikleri………………………………………………………………………37
2.1.1. Kablo ve İletkenlerin Yapı Elemanları……………………………………………………..37
2.1.2. Kablo Üretim Standartları ……………………………………………………………………..39
2.1.3. Yalıtkan Cinsleri ve Özellikleri………………………………………………………………39
2.1.4. Kablo Sembolleri ve Anlamları (Harmonize Sistemde)……………………………….40
2.1.5. Kablo Damar ve Dış Kılıf Renkleri………………………………………………………….44
2.1.6. Kablo Seçimi Kriterleri…………………………………………………………………………46
2.1.7. Kullanım Yerlerine Göre Çeşitleri, Yapıları, Özellikleri……………………………..54
2.2. Kabloların Yer Altından Döşenme Nedenleri…………………………………………………..58
2.2.1. Yer Altı Enerji Hatlarının Üstünlükleri…………………………………………………….58
2.2.2. Yer Altı Enerji Hatlarının Sakıncaları………………………………………………………59
2.3. Yer Altı Kablosunun Çekilme Yöntemi………………………………………………………….59
2.3.1. Kablo Güzergahının Belirlenmesi……………………………………………………………59
2.3.2. Yer Altı Kablolarının Döşenme Yerine Taşınması……………………………………..60
2.3.3. Yer Altı Kablolarının Döşeme Yerine Serilmesi………………………………………..62
2.3.4. Yer Altı Kablolarının Döşenme Yöntemleri………………………………………………64
2.4. Yer Altı Hattı İle Enerji Girişi Yöntemi………………………………………………………….71
2.5. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………….72

DAĞITIM TABLOLARI

DAĞITIM TABLOLARI  “SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

1. ŞANTİYE TABLOSU………………………………………………………………………………………..3
1.1. Dağıtım Tabloları…………………………………………………………………………………………3
1.1.1. Dağıtım Tabloları Teknik Şartnamesi………………………………………………………..3
1.1.2. Yapım Tipleri………………………………………………………………………………………..4
1.1.3. Yapıldıkları Malzemeye Göre Çeşitleri ve Özellikleri…………………………………..6
1.1.4. Kullanış Amaçlarına Göre Çeşitleri…………………………………………………………..7
1.2. Şantiye Tablosu……………………………………………………………………………………………9
1.2.1. Tanımı, Görevi ve Kullanıldığı Yerler……………………………………………………….9
1.2.3. Tabloda Kullanılan Araç ve Gereçler (Elemanlar)………………………………………10
1.2.4. Tablo Malzemeleri Montajı ve Bağlantıları……………………………………………….24
1.3. Tablonun Yerine Montajı ve Bağlantıları………………………………………………………..29
1.4. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………………..31
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….32
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………33
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………35
ÖĞRENME FAALİYETİ–2…………………………………………………………………………………..36
2. SAYAÇ TABLOSU………………………………………………………………………………………….36
2.1. Sayaç Tablosu……………………………………………………………………………………………37
2.1.1. Tanımı, Görevi ve Kullanıldığı Yerler……………………………………………………..38
2.1.2. Özellikleri…………………………………………………………………………………………..38
2.1.3. Tabloda Kullanılan Araç ve Gereçler(Elemanlar)………………………………………38
2.1.4. Tablo Malzemeleri Montajı ve Bağlantıları……………………………………………….45
2.1.5. Tablonun Yerine Montajı ve Bağlantıları………………………………………………….46
2.1.6. Kuvvetli Akım Yönetmeliği…………………………………………………………………..48
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….49
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………50
ÖĞRENME FAALİYETİ–3…………………………………………………………………………………..51
3. KAT DAĞITIM TABLOSU………………………………………………………………………………51
3.1. Kat (Tali) Dağıtım Tablosu………………………………………………………………………….51
3.1.1. Tanımı, Görevi ve Kullanıldığı Yerler……………………………………………………..55
3.1.2. Özellikleri…………………………………………………………………………………………..55
3.1.3. Tabloda Kullanılan Araç ve Gereçler(Eleman)…………………………………………..55
3.1.4. Tablo Malzemeleri Montajı ve Bağlantıları……………………………………………….58
3.1.5. Tablonun Yerine Montajı ve Bağlantıları………………………………………………….58
3.2. Kuvvetli Akım Yönetmeliği…………………………………………………………………………58
3.3. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………………..59

DIŞ AYDINLATMA TESİSATLARI

DIŞ AYDINLATMA TESİSATLARI“SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR………………………………………………………………………………………………..iii
GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………………….1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3
1. YOL AYDINLATMASI……………………………………………………………………………………..3
1.1. Dış Aydınlatma Armatürleri…………………………………………………………………………..3
1.1.1. Çeşitleri, Yapıları, Armatür Bağlantı Şekilleri Ampul Yapıları ………………………3
1.2. Dış Aydınlatma Armatür Direkleri………………………………………………………………….8
1.2.1. Çeşitleri……………………………………………………………………………………………….9
1.2.2. Boyutları…………………………………………………………………………………………….11
1.3. Dış Aydınlatma Tesisatı Yapımı İşlem Sırası…………………………………………………..11
1.3.1. Kanal Hazırlama………………………………………………………………………………….11
1.3.2. Direk Dikme……………………………………………………………………………………….12
1.3.3. Kablo Çekme………………………………………………………………………………………15
1.3.4. Kablo Bağlantılarını Yapmak…………………………………………………………………16
1.4. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………….16
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………20
ÖĞRENME FAALİYETİ–2…………………………………………………………………………………..21
2. PARK BAHÇE AYDINLATMASI……………………………………………………………………..21
2.1. Park, Bahçe Aydınlatma Armatürleri……………………………………………………………..21
2.1.1. Çeşitleri……………………………………………………………………………………………..22
2.1.2. Yapıları………………………………………………………………………………………………22
2.2. Park, Bahçe Aydınlatma Armatür Direkleri…………………………………………………….22
2.2.1. Çeşitleri……………………………………………………………………………………………..23
2.2.2. Özellikleri…………………………………………………………………………………………..24
2.2.3. Boyutları…………………………………………………………………………………………….24
2.3. Park, Bahçe Aydınlatma Tesisatı Yapımı İşlem Sırası……………………………………….24
2.3.1. Kanal Hazırlama………………………………………………………………………………….25
2.3.2. Aydınlatma Direği Dikme……………………………………………………………………..25
2.3.3. Kablo Çekme………………………………………………………………………………………26
2.3.4. Aydınlatma Kontrol Elemanı………………………………………………………………….26
2.3.5. Kablo Bağlantılarını Yapma…………………………………………………………………..27
2.4. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………….27
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….29
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………30
PERFORMANS TESTİ …………………………………………………………………………………….31
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………32
ÖĞRENME FAALİYETİ–3…………………………………………………………………………………..33
3. SAHA AYDINLATMASI………………………………………………………………………………….33
3.1. Dış Aydınlatma Armatürleri…………………………………………………………………………34
3.1.1. Çeşitleri, Yapıları, Armatür Bağlantıları Şekilleri, Ampul Yapıları ……………….34
3.2. Futbol Sahası Aydınlatma Armatür Direkleri…………………………………………………..35
3.2.1. Çeşitleri……………………………………………………………………………………………..35
3.2.2. Boyutları…………………………………………………………………………………………….36
3.3. Futbol Sahası Aydınlatma Tesisatı Yapımı İşlem Sırası…………………………………….36
i

3.3.1. Kanal Hazırlama………………………………………………………………………………….36
3.3.2. Direk Dikme……………………………………………………………………………………….37
3.3.3. Kablo Çekme………………………………………………………………………………………37
3.3.4. Aydınlatma Sistemi Kontrol Elemanı ………………………………………………………37
3.3.5. Kablo Bağlantılarını Yapma…………………………………………………………………..38
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….39
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………40
ÖĞRENME FAALİYETİ–4…………………………………………………………………………………..41
4. PANO VE REKLÂM AYDINLATMASI……………………………………………………………..41
4.1. Reklâm ve Tanıtım Pano Aydınlatma Sistemleri Ve Özellikleri………………………….41
4.1.1. Floresan Tip Sistemi……………………………………………………………………………..41
4.1.2. Projektör Tip Sistemi……………………………………………………………………………43
4.1.3. Neon Lamba Sistem……………………………………………………………………………..44
4.2. Panoya Kablo Çekimi ve Bağlantıları…………………………………………………………….47
4.2.1. Kablo Çekimi İşlem Sırası……………………………………………………………………..47
4.2.2. Kablo Çekiminde Dikkat Edilecek Hususlar……………………………………………..47
4.2.3. Pano Aydınlatma Kontrol Elemanları ………………………………………………………48
4.2.4. Panoya Bağlantı Yapımı………………………………………………………………………..48
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….49
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………50
ÖĞRENME FAALİYETİ–5…………………………………………………………………………………..51
5. HAVUZ AYDINLATMASI……………………………………………………………………………….51
5.1. Havuz Aydınlatma Armatür Çeşitleri……………………………………………………………..51
5.1.1. Yapıları………………………………………………………………………………………………51
5.1.2. Ampul Özellikleri………………………………………………………………………………..52
5.2. Havuz Aydınlatma Tesisatını Yapma……………………………………………………………..54
5.2.1. Kablo Çekme İşlem Sırası……………………………………………………………………..56
5.2.2. Armatür Montajı ve Bağlantılarını Yapma İşlem Sırası……………………………….56
5.2.3. Aydınlatma Kontrol Sistemin Montaj ve Bağlantıları Yapımı İşlem Sırası……..56
5.2.4. Tesisat Yapımında Dikkat Edilecek Hususlar……………………………………………56
5.3. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………………..57
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….58

ELEKTRİKLİ EV ALETLERİNDE..

ELEKTRİKLİ EV ALETLERİNDE “SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR…………………………………………………………………………………………………ii
GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………………….1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3
1. DOĞRU AKIM MOTORLARI…………………………………………………………………………….3
1.1. Doğru Akım Motorlarının Yapıları………………………………………………………………….6
1.1.1. Endüktör (Kutup)…………………………………………………………………………………..6
1.1.2. Endüvi…………………………………………………………………………………………………7
1.1.3. Kolektör……………………………………………………………………………………………….8
1.1.4. Fırçalar………………………………………………………………………………………………..8
1.1.5. Yataklar ve Diğerleri………………………………………………………………………………9
1.2. Çalışma Prensibi………………………………………………………………………………………..11
1.3. Zıt Emk…………………………………………………………………………………………………….13
1.3.1. Zıt EMK’nin Görevı……………………………………………………………………………..14
1.4. Doğru Akım Motorları Çeşitleri ve Bağlantı Şekilleri……………………………………….16
1.4.1. Fırçasız Doğru Akım Motorları ………………………………………………………………16
1.4.2. Şönt Motorlar………………………………………………………………………………………18
1.4.3. Seri Motorlar……………………………………………………………………………………….19
1.4.4. Kompunt Motorlar……………………………………………………………………………….19
1.4.5. Sabit Kutuplu D.C Motor Devir Yönü Değiştirme……………………………………..20
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….22
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………23
ÖĞRENME FAALİYETİ-2…………………………………………………………………………………..25
2. D.C MAKİNELERDE BAKIM VE ONARIM İŞLEMLERİ ……………………………………25
2.1. Arıza Tespiti……………………………………………………………………………………………..25
2.2. Arızalar ve Onarımı…………………………………………………………………………………….25
2.2.1. Kutup Sargılarında Meydana Gelen Arızalar…………………………………………….26
2.2.2. Endüvi Sargılarında Meydana Gelen Arızalar……………………………………………26
2.2.3. Kolektör ve Fırçalarda Meydana Gelen Arızalar………………………………………..27
2.2.4. Yatak ve Mekanik Arızaları……………………………………………………………………27
2.3. Fırça Arızaları……………………………………………………………………………………………33
2.4. Fırçalar Değiştirilirken Yapılacak İşlemler……………………………………………………..34
2.5. Kolektör ve Fırçaların Değiştirilmesi, Değiştirme Esnasında Dikkat Edilecek
Hususlar…………………………………………………………………………………………………………36
2.5.1. Fırçaların Değiştirilmesi………………………………………………………………………..36
2.5.2. Kolektörün Değiştirilmesi……………………………………………………………………..37
2.6. Makinelerde Balans ve Önemi….

ENDÜSTRİYEL AYDINLATMA

ENDÜSTRİYEL AYDINLATMA“SAĞ TIKLAYIP FARKLI KAYDET”

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR………………………………………………………………………………………………..iii
GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………………….1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1…………………………………………………………………………………….3
1. MALZEME SEÇİMİ…………………………………………………………………………………………..3
1.1. Atölye İç Aydınlatma Kablo Özellikleri…………………………………………………………..4
1.2. Atölye İç Aydınlatma Armatürleri…………………………………………………………………..5
1.2.1. Tanımı ve Görevi…………………………………………………………………………………..8
1.2.2. Çeşitleri ve Yapıları, Bağlantı Prensip Şekilleri…………………………………………..9
1.3. Atölye İç Aydınlatma Armatür Kontrol Elemanları…………………………………………..30
1.3.1. Anahtarlar…………………………………………………………………………………………..30
1.3.2. Anahtarlı Otomatik Sigortalar (W Otomatlar)……………………………………………31
1.3.3. Bus bar Sistemlerine Ait Anahtarlar………………………………………………………..32
1.4. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………….33
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….35
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………37
ÖĞRENME FAALİYETİ-2…………………………………………………………………………………..38
2. ATÖLYE İÇ AYDINLATMASI…………………………………………………………………………38
2.1. Atölye İç Aydınlatma Armatür Sayısı Tespiti………………………………………………….38
2.2. Stroboskobik (Göz Yanılması) Olayı……………………………………………………………..40
2.2.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………….40
2.2.2. Oluş Nedeni………………………………………………………………………………………..41
2.2.3. Önleme Yöntemleri………………………………………………………………………………41
2.3. Atölye Aydınlatmasında Kullanılan Armatürlerin Yerine Montajı……………………….41
2.3.1. Montaj Yerinin Seçimi………………………………………………………………………….41
2.3.2. Montajda Kullanılan Araç-Gereçler…………………………………………………………43
2.3.3. Yerine Montajın İşlem Sırası………………………………………………………………….46
2.3.4. Montajda Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………..48
2.4. Kabloların Çekilmesi…………………………………………………………………………………..50
2.4.1. Kablo Çekimi Yöntemi Seçimi……………………………………………………………….52
2.4.2. Kablo Çekimi İşlem Sırası……………………………………………………………………..69
2.4.3. Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………………………69
2.5. Armatür Aydınlatma Kontrol Elemanları Montajı…………………………………………….69
2.5.1. İşlem Sırası …………………………………………………………………………………………69
2.5.2. Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………………………69
2.6. Kablo Bağlantılarının Yapımı……………………………………………………………………….70
2.6.1. Bağlantı İşlem Sırası …………………………………………………………………………….70
2.6.2. Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………………………70
2.7. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………….72
2.8. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………………..72
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….73
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………74
ÖĞRENME FAALİYETİ- 3………………………………………………………………………………….75
3. ATÖLYE DIŞ AYDINLATMASI……………………………………………………………………….75
3.1. Bina (Atölye) Dış Aydınlatma Armatür Sayısı Tespiti………………………………………76
3.2. Bina Dış Aydınlatmasında Kullanılan Armatürlerin Yerine Montajı ……………………76
i

3.2.1. Montaj Yerinin Seçimi………………………………………………………………………….78
3.2.2. Montajda Kullanılan Araç, Gereçler………………………………………………………..79
3.2.3. Yerine Montajın İşlem Sırası………………………………………………………………….82
3.2.4. Montajda Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………..82
3.3. Kabloların Çekilmesi…………………………………………………………………………………..83
3.3.1. Kablo Çekimi Yönteminin Seçimi…………………………………………………………..84
3.3.2. Kablo Çekimi İşlem Sırası……………………………………………………………………..84
3.3.3. Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………………………87
3.4. Armatür Aydınlatma Kontrol Elemanları Montajı…………………………………………….87
3.4.1. İşlem Sırası …………………………………………………………………………………………87
3.4.2. Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………………………87
3.5. Kablo Bağlantılarının Yapımı……………………………………………………………………….87
3.5.1. Bağlantı İşlem Sırası …………………………………………………………………………….87
3.5.2. Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………………………88
3.6. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği…………………………………………………………….88
3.7. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği.

İÇ AYDINLATMA TESİSATLARI

İÇ AYDINLATMA TESİSATLARI“SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR…………………………………………………………………………………………………iv

GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3

1. İÇ AYDINLATMA…………………………………………………………………………………………….3

1.1.Aydınlatma Linyesi……………………………………………………………………………………….3

1.1.1. Tanımı …………………………………………………………………………………………………3

1.1.2. Standart Kablo Kesitleri ………………………………………………………………………….3

1.2.Aydınlatma Sortisi ………………………………………………………………………………………..3

1.2.1. Tanımı …………………………………………………………………………………………………3

1.2.2. Standart Kablo Kesitleri ………………………………………………………………………….3

1.3. Armatürlerin Çeşitleri ve Yapıları……………………………………………………………………4

1.3.1. Akkor Flamanlı ve Gazlı Deşarj Ampul Armatürleri…………………………………….4

1.3.2. Projektör Armatürler ………………………………………………………………………………8

1.3.3. Acil Aydınlatma Armatürleri……………………………………………………………………8

1.4. Ampuller…………………………………………………………………………………………………….9

1.4.1. Akkor Flamanlı Ampuller ……………………………………………………………………….9

1.4.2. Floresan Ampuller………………………………………………………………………………..11

1.4.3. Gazlı Deşarj Ampulleri …………………………………………………………………………13

1.5. Anahtarlar …………………………………………………………………………………………………18

1.5.1. Tesisatın Yapım Şekline Göre Çeşitleri ……………………………………………………18

1.5.2. Aydınlatma Tesisatı Türüne Göre Çeşitleri ……………………………………………….20

1.6. Aydınlatma Tesisatı Kablosunu Çekme ………………………………………………………….25

1.6.1. İşlem Sırası …………………………………………………………………………………………25

1.6.2. Dikkat Edilecek Hususlar ………………………………………………………………………26

1.7. Aydınlatma Tesisatı Bağlantılarını Yapma………………………………………………………26

1.7.1. Buat Bağlantılarını Yapma …………………………………………………………………….26

1.7.2. Anahtar, Duy Kablo Bağlantılarını Yapma ……………………………………………….27

1.7.3. Armatür Montajı ………………………………………………………………………………….28

1.7.4. Dikkat Edilecek Hususlar ………………………………………………………………………28

1.8. Aydınlatma Tesisat Uygulama Devreleri ………………………………………………………..29

1.8.1. İmpuls Röleli (Darbe Akımlı)Devre ………………………………………………………..29

1.8.2. Dimmer Anahtar Tesisatı……………………………………………………………………….31

1.9. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..33

1.9.1. Tesislere ve Şebekelere Dair Tarifler ……………………………………………………….33

1.9.2. Bağlama Aygıtları ………………………………………………………………………………..33

1.9.3 Aydınlatma Aygıtları ve Bunlara Ait Donamımlar………………………………………34

1.9.4. İletkenler ve Kablolar……………………………………………………………………………35

1.9.5. İletkenlerin ve Kabloların Döşenmesi ………………………………………………………35

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….38

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………41

ÖĞRENME FAALİYETİ–2…………………………………………………………………………………..44

2. MERDİVEN AYDINLATMA……………………………………………………………………………44

2.1. Merdiven Aydınlatma Tesisatı………………………………………………………………………44

2.1.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………….44

2.1.2. Yapım Yerleri ……………………………………………………………………………………..44

2.2. Merdiven Otomatiği ……………………………………………………………………………………44

2.2.1. Tanımı ve Görevi …………………………………………………………………………………44

2.2.2. Yapısı ve Çalışma Prensibi…………………………………………………………………….45

2.3. Buton (Liht) ………………………………………………………………………………………………46

2.3.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………….46

2.3.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………..47

2.4. Aydınlatma Kontrol Sensörleri ……………………………………………………………………..47

2.4.1. Tanımı ve Görevleri ……………………………………………………………………………..47

2.4.2. Çeşitleri ve Yapıları ……………………………………………………………………………..47

2.5. Merdiven Aydınlatma Armatürleri…………………………………………………………………51

2.5.1. Tip B1 Tavan Armatürü…………………………………………………………………………52

2.5.2. Tip B2 Tavan Armatürü…………………………………………………………………………52

2.6. Merdiven Aydınlatma Tesisatı Kablosunu Çekme ……………………………………………52

2.6.1. İşlem Sırası …………………………………………………………………………………………52

2.6.2. Dikkat Edilecek Hususlar ………………………………………………………………………53

2.7. Merdiven Aydınlatma Tesisatı Bağlantılarını Yapma………………………………………..53

2.7.1. Buat Bağlantılarını Yapma ( Üç katlı merdiven otomatikli tesisat için) ………….53

2.7.2. Merdiven Otomatiği veya Sensör Kablo Bağlantılarını Yapma …………………….54

2.7.3. Bağlantıların Yapımında Dikkat Edilecek Hususlar ……………………………………55

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….56

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………60

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 …………………………………………………………………………………..63

3. DEKORATİF AYDINLATMA…………………………………………………………………………..63

3.1. Dekoratif Armatürler…………………………………………………………………………………..63

3.1.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………….63

3.1.2. Çeşitleri ve Yapıları ……………………………………………………………………………..63

3.2. Dekoratif Aydınlatma Armatür Tesisatı ………………………………………………………….67

3.2.1. Tesisat Kablo Özelliği …………………………………………………………………………..67

3.2.2. Aydınlatma Kontrol Eleman Çeşitleri ………………………………………………………67

3.2.3. Tesisat Kablolarını Çekme …………………………………………………………………….68

3.2.4. Armatürlerin Montajı ……………………………………………………………………………68

3.2.5. Tesisat Bağlantıları……………………………………………………………………………….70

3.3. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..72

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….73

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………76

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 …………………………………………………………………………………..79

4. FLORESAN AYDINLATMA…………………………………………………………………………….79

4.1. Floresan Armatür Elemanları, Yapıları ve Özellikleri ……………………………………….79

4.1.1. Balast…………………………………………………………………………………………………79

4.1.2. Floresan Ampul……………………………………………………………………………………82

4.1.3. Starter ………………………………………………………………………………………………..86

4.1.4. Floresan Soketi ……………………………………………………………………………………87

4.2. Floresan Armatür Çeşitleri …………………………………………………………………………..88

4.2.1. Tip P1 Bant Tipi Floresan Armatür ………………………………………………………….88

4.2.2. Tip R1 Endüstriyel Tip Floresan Armatür …………………………………………………89

4.2.3. Tip S1 Petekli Floresan Armatür………………………………………………………………89

4.2.4. Tip T1 Pleksiglas Floresan Armatür …………………………………………………………90

4.2.5. Tip U Etanş Floresan Armatür………………………………………………………………..90

iii

4.2.6. Tip V1 Yuvarlak Floresan Armatür………………………………………………………….90

4.3. Floresan Armatür Montaj ve Bağlantıları………………………………………………………..91

4.3.1. İşlem Sırası …………………………………………………………………………………………91

4.3.2. Dikkat Edilecek Hususlar ………………………………………………………………………95

4.4. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..95

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….97

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………99

ÖĞRENME FAALİYETİ-5 …………………………………………………………………………………103

5. NEMLİ YER TESİSATI ………………………………………………………………………………….103

5.1. Nemli Yer Aydınlatma Tesisatı Elemanları ve Özellikleri………………………………..103

5.1.1. Kablo……………………………………………………………………………………………….103

5.1.2. Anahtar …………………………………………………………………………………………….106

5.1.3. Armatür ……………………………………………………………………………………………107

5.1.4. Buat …………………………………………………………………………………………………108

5.1.5. Kroşe ……………………………………………………………………………………………….108

5.2. Nemli Yer Tesisatı Döşenmesi ……………………………………………………………………109

5.2.1. İşlem Sırası ……………………………………………………………………………………….109

5.2.2. Dikkat Edilecek Hususlar …………………………………………………………………….109

5.3. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………111

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………..113

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………….116

MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………..119

CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………..126

ÖNERİLEN KAYNAKLAR………………………………………………………………………………..128

KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………129

KABLOSUZ AĞ SİSTEMLERİ

KABLOSUZ AĞ SİSTEMLERİ“SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR……………………………………………………………………………………………….. iii 

GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3

1. KABLOSUZ AĞ SİSTEMLERİ……………………………………………………………………………3

1.1. Kablosuz LAN…………………………………………………………………………………………….3

1.1.1. Kablosuz LAN Standartları ……………………………………………………………………..5

1.1.2. HiperLAN…………………………………………………………………………………………….7

1.1.3. Kodlama / Modulasyon Teknikleri ……………………………………………………………7

1.1.4. Çoklu Erişim ve Çoğullama Yöntemleri …………………………………………………….8

1.1.5. Güvenlik ve Şifreleme…………………………………………………………………………….9

1.2. Kablosuz LAN Teknolojileri ………………………………………………………………………..10

1.2.1. RF Teknolojileri…………………………………………………………………………………..10

1.2.2. Kızıl Ötesi Teknolojisi ………………………………………………………………………….10

1.3. Kişisel Alan Ağları……………………………………………………………………………………..11

1.3.1. Bluetooth (Mavidiş) ……………………………………………………………………………..11

1.3.2. Home RF ……………………………………………………………………………………………16

1.4. Kablosuz LAN Sistemleri…………………………………………………………………………….17

1.4.1. Kablosuz LAN Sistemlerinin Çalışma Esasları ………………………………………….17

1.4.2. Kablosuz LAN Sistemlerinde Kullanılan Frekanslar …………………………………..18

1.4.3. Kablosuz LAN Sisteminde Kullanılan Cihazlar …………………………………………20

1.4.4. Kablosuz LAN Sistemlerinin Mimari Yapısı …………………………………………….23

1.4.5. Noktadan Noktaya Kablosuz Bağlantı ……………………………………………………..26

1.4.6. Kablosuz LAN Uygulaması……………………………………………………………………27

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….35

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………36

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..38

2. KABLOSUZ MOBİL İLETİŞİM………………………………………………………………………..38

2.1. Küresel Mobil İletişim Sistemleri (GSM) ……………………………………………………….38

2.1.1. GSM’in Tarihsel Gelişimi ……………………………………………………………………..38

2.1.2. Anahtarlama Sistemi …………………………………………………………………………….39

2.1.3. Hücresel İletişim Sistemleri……………………………………………………………………41

2.1.4. Baz İstasyonları……………………………………………………………………………………44

2.1.5. GSM Alt Yapısı ve GSM Ağı Bileşenleri …………………………………………………45

2.2. Genel Paket Radyo Servisi (GPRS) ……………………………………………………………….51

2.2.1. Giriş…………………………………………………………………………………………………..51

2.2.2. GPRS Sistem Yapısı …………………………………………………………………………….52

2.2.3. GPRS Sisteminin Çalışması …………………………………………………………………..54

2.2.4. Hizmetler ……………………………………………………………………………………………56

2.2.5. GPRS Servisini Kullanmak İçin Gerekenler………………………………………………58

2.2.6. Sonuç…………………………………………………………………………………………………58

2.3. LMDS ve Kablosuz Uzak Bağlantı………………………………………………………………..58

2.3.1. LMDS (Local Multipoint Distrubition System)………………………………………….58

2.3.2. LMDS’de Kullanılan Modülasyon Yöntemleri ………………………………………….61

2.3.3. LMDS’de Kapasite……………………………………………………………………………….62

2.4. Kablosuz Uygulama Protokolü (WAP) …………………………………………………………..62

2.4.1. WAP’ın Gelişimi …………………………………………………………………………………62

2.4.2. WAP Nedir? ……………………………………………………………………………………….62

2.4.3. WAP Yapısı………………………………………………………………………………………..63

2.4.4. WAP Modeli……………………………………………………………………………………….63

2.4.5. WAP Ağının Çalışma Esası……………………………………………………………………65

2.4.6. Kablosuz Uygulama Ortamı (WAE) ………………………………………………………..67

2.4.7. Sonuç…………………………………………………………………………………………………69

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….70

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………71

MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………….72

CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………….73

ÖNERİLEN KAYNAKLAR………………………………………………………………………………….74

KAYNAKLAR……………………………………………………………………………………………………75

KUVVET TESİSLERİNDE MOTOR ve ŞALTER BAĞLANTILARI

KUVVET TESİSLERİNDE MOTOR“SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

KUVVET TESİSLERİNDE MOTOR ve ŞALTER BAĞLANTILARI 

AÇIKLAMALAR………………………………………………………………………………………………… ii
GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3
1. ASENKRON MOTORLARVE ŞALTERLER…………………………………………………………3
1.1. Asenkron Motorlar ……………………………………………………………………………………….3
1.1.1. Asenkron Motorların Yapıları ve Parçaları …………………………………………………3
1.1.2. Asenkron Motor Çeşitleri ………………………………………………………………………..8
1.2. Şalterler ……………………………………………………………………………………………………30
1.2.1. Şalter Çeşitleri……………………………………………………………………………………..30
1.2.2. Şalter Bağlantıları ………………………………………………………………………………..51
1.3. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..55
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….56
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………57
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………59
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..60
2. ENDÜSTRİYEL FİŞ PRİZ VE PANOLAR ………………………………………………………….60
2.1. Endüstriyel Fiş ve Prizler …………………………………………………………………………….60
2.1.1. Fiş Prizlerin Tanımı ve Görevleri ……………………………………………………………60
2.1.2. Fiş ve Prizlerin Yapı Özellikleri ……………………………………………………………..61
2.1.3. Fiş Priz Çeşitleri ve Özellikleri……………………………………………………………….63
2.1.4. Endüstriyel Fiş Prizlerin Montaj ve Bağlantıları ………………………………………..69
2.2. Kuvvet Dağıtım Tabloları (Panoları) ……………………………………………………………..71
2.2.1. Tablo Çeşitleri……………………………………………………………………………………..71
2.2.2. Kombinasyon Tabloları (Pano-Kutu)……………………………………………………….75
2.2.3. Kuvvet Panolarına Kablo Bağlantıları Yapılması……………………………………….78
2.3. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………….82
UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….84
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………85
PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………86
MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………….87
CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………….88
ÖNERİLEN KAYNAKLAR………………………………………………………………………………….89
KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………..90

OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİ

OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİ“SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR……………………………………………………………………………………………….. iii

GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3

1. ASENKRON MOTORLAR…………………………………………………………………………………3

1.1. Asenkron Motorun Yapısı ve Parçaları …………………………………………………………….4

1.1.1. Stator …………………………………………………………………………………………………..4

1.1.2. Rotor……………………………………………………………………………………………………4

1.1.3. Gövde ve Kapaklar…………………………………………………………………………………5

1.2. Asenkron Motor Çeşitleri ………………………………………………………………………………5

1.3. Asenkron Motorun Çalışma Prensibi ……………………………………………………………….6

1.4. Motor Etiketini İnceleme……………………………………………………………………………….7

1.5. Asenkron Motor Bağlantı Şekli ve Özellikleri …………………………………………………..8

1.5.1. Motorun Yıldız Bağlantısı ve Özelliği ……………………………………………………….9

1.5.2. Motorun Üçgen Bağlantısı ve Özelliği……………………………………………………..10

1.6. Asenkron Motorda Devir Yönünün Değişimi…………………………………………………..11

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….12

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………14

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..15

2. DEVRE ŞEMALARI ………………………………………………………………………………………..15

2.1. Güç ve Kumanda Devre Sembolleri……………………………………………………………….15

2.2. Güç ve Kumanda Devre Şeması Çizimi ………………………………………………………….17

2.2.1. Devre Şemalarının Çizimine Ait Genel Bilgi …………………………………………….17

2.2.2. Şemalarda Tanıtma İşaretleri ………………………………………………………………….17

2.2.3. Kumanda Devre Şeması Çizimi………………………………………………………………17

2.2.4. Güç Devre Şeması Çizimi ……………………………………………………………………..20

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….21

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………23

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 …………………………………………………………………………………..24

3. DEVRE UYGULAMALARI………………………………………………………………………………24

3.1. Motorun Kesik Çalışması …………………………………………………………………………….24

3.2. Motorun Sürekli Çalışması …………………………………………………………………………..25

3.3. Motorun Uzaktan Kumandası ……………………………………………………………………….26

3.4. Devir Yönü Değiştirme ……………………………………………………………………………….28

3.4.1. Buton Kilitlemeli …………………………………………………………………………………28

3.4.2. Elektriksel Kilitlemeli …………………………………………………………………………..29

3.5. Motorun Çalışması ve Zaman Ayarlı Durması …………………………………………………30

3.6. Motorlarda Kalkış Akımını Düşürme……………………………………………………………..31

3.6.1. Kalkış Akımının Şebeke Üzerindeki Etkisi ……………………………………………….31

3.6.2. Kalkış Akımını Azaltma Yöntemleri ……………………………………………………….32

3.6.3. Yıldız -Üçgen Yol Vermenin Önemi ……………………………………………………….32

3.6.4. Yıldız Üçgen Yol Vermede Yıldız Çalışma Süresinin Önemi……………………….33

3.7. Otomatik Yıldız Üçgen Yol Verme ……………………………………………………………….33

3.8. Oto Trafosu İle Yolverme…………………………………………………………………………….35

3.9. Direnç İle Yolverme……………………………………………………………………………………36

 

 


PANO BARA MONTAJI

PANO BARAMONTAJI“SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR……………………………………………………………………………………………….. iii

GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3

1. BARA İŞLEME…………………………………………………………………………………………………3

1.1. Baralar ……………………………………………………………………………………………………….3

1.1.1. Bara Seçimi…………………………………………………………………………………………..3

1.2. Bara Modeli Hazırlama …………………………………………………………………………………6

1.2.1. Model Yapılacak Malzemenin Seçimi ……………………………………………………….6

1.2.2. Bara Modeli Hazırlamada Dikkat Edilecek Noktalar…………………………………….7

1.3. Baranın Kesilmesi ………………………………………………………………………………………..7

1.3.1. Model veya Pano Üzerinden Ölçü Alma…………………………………………………….7

1.3.2. Bara Kesme Araçlarını Tanıma…………………………………………………………………8

1.3.3. Bara Kesme Araçlarını Kullanma ……………………………………………………………10

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….11

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………12

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..13

2. BARALARIN DELİNMESİ……………………………………………………………………………….13

2.1. Markalama Bilgisi………………………………………………………………………………………13

2.1.1. Markalama Araçları ……………………………………………………………………………..13

2.1.2. Markalama Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar ………………………………………..16

2.1.3. Sütunlu Matkap Kullanma……………………………………………………………………..16

2.2. Baraların Bükülmesi……………………………………………………………………………………17

2.2.1. Baranın Bükümünde Dikkat Edilecek Noktalar………………………………………….18

2.2.2. Bara Bükme Aparatı Kullanma……………………………………………………………….18

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….20

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………21

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………22

ÖĞRENME FAALİYETİ–3…………………………………………………………………………………..23

3. BARANIN YÜZEY TEMİZLİĞİ………………………………………………………………………..23

3.1. Baranın Temizlenmesi…………………………………………………………………………………23

3.1.1. Bara Uçlarını Yuvarlatma………………………………………………………………………23

3.1.2. Taşlama Cihazı Kullanma ……………………………………………………………………..24

3.1.3. Bara Yüzeyinin Temizliğinin Önemi ……………………………………………………….24

3.1.4. Bara Yüzeyi Temizleme………………………………………………………………………..25

3.2. Baranın Boyanması …………………………………………………………………………………….27

3.2.1. Bara Uçlarının Bantlanması……………………………………………………………………27

3.2.2. Boyama Bilgisi ……………………………………………………………………………………27

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….29

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………30

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………31

ÖĞRENME FAALİYETİ–4…………………………………………………………………………………..33

4. BARANIN MONTAJI ………………………………………………………………………………………33

4.1. Bara Yüzeylerinin Tam Temas Etmesinin Önemi …………………………………………….33

4.2. Bağlantı Elemanları Çeşitleri………………………………………………………………………..34

4.2.1. Cıvata ………………………………………………………………………………………………..34

4.2.2. Somun………………………………………………………………………………………………..34

4.2.3. Pul …………………………………………………………………………………………………….34

4.2.4. Rondela………………………………………………………………………………………………34

4.3. Anahtar Takımı Kullanma ……………………………………………………………………………35

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….37

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………38

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………39

ÖĞRENME FAALİYETİ–5…………………………………………………………………………………..40

5. MESNET İZOLATÖRLERİ……………………………………………………………………………….40

5.1. Yapısı ………………………………………………………………………………………………………40

5.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………………41

5.3. Montajı …………………………………………………………………………………………………….42

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….45

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………46

ÖĞRENME FAALİYETİ–6…………………………………………………………………………………..47

6. ÖRTÜ PLAKALARI ………………………………………………………………………………………..47

6.1. Örtü Plakası Çeşitleri ………………………………………………………………………………….47

6.2. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemleri Bilgisi ………………………………………………….48

6.3. Bağlantılar Arası Arkın Önlenmesinin Önemi………………………………………………….49

PANO KABLO MONTAJI

PANO KABLO MONTAJI“SAĞ TIKLA FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR……………………………………………………………………………………………….. iii

GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1…………………………………………………………………………………….3

1. ETİKETLEME…………………………………………………………………………………………………..3

1.1. Proje Okuma ……………………………………………………………………………………………….3

1.1.1. Şemalardaki Tanıtma İşaretlerini Okuma……………………………………………………3

1.1.2. Kumanda Devrelerini Okuma…………………………………………………………………..5

1.1.3. Güç Devrelerini Okuma ………………………………………………………………………….5

1.1.4. Tek Hat Şeması ……………………………………………………………………………………..5

1.2. Etiket Çeşitleri …………………………………………………………………………………………….9

1.2.1. Klemens Etiketleri………………………………………………………………………………….9

1.2.2. Kumanda ve Güç Elemanları Etiketleri…………………………………………………….10

1.2.3. Buton ve Şalter Etiketleri ………………………………………………………………………10

1.2.4. Uyarı Etiketleri ……………………………………………………………………………………12

1.2.5. Firma Tanıtım Etiketleri ………………………………………………………………………..12

1.3. Etiket Bilgileri ve Montaj …………………………………………………………………………….13

1.3.1. Etiketler Üzerinde Bulunması Gereken Bilgiler …………………………………………13

1.3.2. Etiket Montaj Yerleri ……………………………………………………………………………14

1.3.3. Klemens Etiketlerinin Montajı………………………………………………………………..14

1.3.4. Kumanda ve Güç Elemanları Etiketlerinin Montajı…………………………………….15

1.3.5. Uyarı Etiketlerinin Montajı…………………………………………………………………….15

1.3.6. Firma Tanıtım Etiketleri ve Güç Etiketlerinin Montajı ………………………………..15

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….16

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………18

PERFORMANS TESTİ …………………………………………………………………………………….19

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..20

2. KABLOLAR……………………………………………………………………………………………………20

2.1. Kablo Tanımları …………………………………………………………………………………………20

2.1.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………….20

2.1.2. Yapısı ………………………………………………………………………………………………..20

2.1.3. Sınıflandırılması…………………………………………………………………………………..20

2.1.4. Kablolarda Kullanılan Harfler ve Anlamı …………………………………………………22

2.1.5. Standart İletken Kesitleri ……………………………………………………………………….23

2.2. Kablo Çeşitleri …………………………………………………………………………………………..23

2.2.1. N-Kablolar………………………………………………………………………………………….23

2.2.2. Y-Kablolar………………………………………………………………………………………….24

2.2.3. F-Kablolar…………………………………………………………………………………………..24

2.3. Panolarda Kullanılan Kablolar………………………………………………………………………25

2.3.1. Kumanda ve Güç Kabloları ……………………………………………………………………25

2.3.2. Kablo Seçimi ………………………………………………………………………………………27

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….29

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………30

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 …………………………………………………………………………………..32

3. KABLO HAZIRLAMA…………………………………………………………………………………….32

3.1. Cihaz Etiketlerini Okuyabilmek…………………………………………………………………….32

3.2. Projeden Klemens Numaralarını Okuyabilmek ………………………………………………..33

3.2.1. Klemens Grup Numarası ……………………………………………………………………….33

3.2.2. Klemens Numarası……………………………………………………………………………….33

3.3. Cihazlar Arası Kablo Ölçüsü Almak ve Kesmek………………………………………………35

3.3.1. Kumanda Kabloları ………………………………………………………………………………35

3.3.2. Güç Kabloları………………………………………………………………………………………35

3.4. İletken Ucu Açma Yöntemleri ………………………………………………………………………35

3.4.1. Kablo Soyma Pensi ………………………………………………………………………………35

3.4.2. Kesici Araçlar ……………………………………………………………………………………..36

3.5. Kablo Kodlama ………………………………………………………………………………………….37

3.5.1. Önemi ………………………………………………………………………………………………..37

3.5.2. Projedeki Kabloları Belirleme ………………………………………………………………..37

3.5.3. Kodlamada Dikkat Edilecek Hususlar………………………………………………………38

3.6. Kablo Kodlayıcılar ……………………………………………………………………………………..38

3.6.1. Yapısı ………………………………………………………………………………………………..38

3.6.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………..38

3.7. Pabuç ve Yüksük………………………………………………………………………………………..40

3.7.1. Kablo Yüksükleri …………………………………………………………………………………40

3.7.2. Kablo Pabuçları……………………………………………………………………………………41

3.7.3. Pabuç/Yüksük Takarken Dikkat Edilecek Noktalar…………………………………….44

3.8. Kablo Sıkma Pensleri ………………………………………………………………………………….44

3.8.1. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………..44

3.8.2. Kullanımı……………………………………………………………………………………………45

3.9. Jak ve Soketler …………………………………………………………………………………………..45

3.9.1. Yapısı ………………………………………………………………………………………………..45

3.9.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………..45

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….46

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………48

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 …………………………………………………………………………………..50

4. KABLO MONTAJI…………………………………………………………………………………………..50

4.1. Kabloları Kanal İçine Yerleştirmek ……………………………………………………………….50

4.2. Kabloya Form Vermek………………………………………………………………………………..51

4.3. Kabloları Spirallemek………………………………………………………………………………….52

4.3.1. Kablo Spiral Çeşitleri ……………………………………………………………………………52

4.3.2. Kullanımı……………………………………………………………………………………………53

4.4. Kablonun Klemense Montajında Dikkat Edilecek Hususlar ……………………………….53

4.5. Cihaz Topraklaması…………………………………………………………………………………….54

4.5.1. Önemi ………………………………………………………………………………………………..54

4.5.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………..54

4.5.3. Topraklama Pulu………………………………………………………………………………….55

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….56

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………58

MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………….60

CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………….62

KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………..65

PANOYU MONTAJA HAZIRLAMA

Asenkron Motor Kumanda   Asenkron Motorlara Yol Vermek   Bina Enerji Giriş Sistemleri  Dış Aydınlatma Priz Tesisatı

PANOYU MONTAJA HAZIRLAMA“SAĞ TIKLAYIP FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR……………………………………………………………………………………………….. iiiGİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3

1. MALZEME TANIMA VE SEÇME……………………………………………………………………….3

1.1. Kumanda Devre Elemanlarını Tanıma ve Seçme ……………………………………………….3

1.1.1. Paket Şalterler ……………………………………………………………………………………….3

1.1.2. Kumanda Butonları ………………………………………………………………………………..7

1.1.3. Sinyal Lambaları……………………………………………………………………………………9

1.1.4. Sınır Anahtarları…………………………………………………………………………………….9

1.1.5. Zaman Röleleri ……………………………………………………………………………………12

1.1.6. Kontaktörler………………………………………………………………………………………..18

1.1.7. Röleler ……………………………………………………………………………………………….28

1.2. Devre Koruma Elemanlarını Tanıma ve Seçme………………………………………………..30

1.2.1. Aşırı Akım Röleleri………………………………………………………………………………30

1.2.2. Faz Koruma Röleleri …………………………………………………………………………….32

1.2.3. Faz Sırası Rölesi ………………………………………………………………………………….33

1.2.4. Aşırı ve Düşük Gerilim Koruma Röleleri………………………………………………….34

1.2.5. Sigortalar ……………………………………………………………………………………………35

1.3. Şalterleri Tanıma ve Seçme………………………………………………………………………….40

1.3.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………….40

1.3.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………..41

1.3.3. Kontak Akım Değerleri …………………………………………………………………………43

1.3.4. Seçimi………………………………………………………………………………………………..44

1.4. Motor Devrelerinde Sigorta ve Termik Seçimi…………………………………………………44

1.4.1. Termik Seçimi……………………………………………………………………………………..44

1.4.2. Sigorta Seçimi……………………………………………………………………………………..44

1.5. Kompanzasyon Elemanlarını Tanıma ve Seçme……………………………………………….46

1.5.1. Reaktif Güç Kontrol Rölesi ……………………………………………………………………46

1.5.2. Kondansatör………………………………………………………………………………………..49

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….53

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………54

ÖĞRENME FAALİYETİ -2 ………………………………………………………………………………….58

2. PROJE…………………………………………………………………………………………………………..58

2.1. Pano Yerleşim Krokisi ………………………………………………………………………………..58

2.1.1. Elemanların Yerleşim Düzeni…………………………………………………………………58

2.1.2. Pano Yerleşim Krokisinin Çizimi Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar …………..59

2.1.3. Kroki Çizimi ……………………………………………………………………………………….60

2.2. Dağıtım Tablo ve Pano Şeması Çizimi …………………………………………………………..61

2.2.1. Tablo Yapım Resimleri …………………………………………………………………………61

2.2.2. Elektrik Bağlantı Şemaları……………………………………………………………………..66

2.2.3. Pano Ön Görünüş Çizimi……………………………………………………………………….68

2.2.4. Tablo ve Pano Arka Bağlantı Şeması……………………………………………………….71

2.2.5. Tek Hat Şeması Çizimi………………………………………………………………………….73

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….75

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………76

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 …………………………………………………………………………………..79

3. PANO SEÇİMİ VE MONTAJA HAZIRLAMA…………………………………………………….79

3.1. Pano Çeşitleri…………………………………………………………………………………………….79

3.1.1. Kuvvet Dağıtım Tablo ve Panoları…………………………………………………………..79

3.1.2. Ana ve İlave Sac Panolar……………………………………………………………………….80

3.1.3. Dağıtım Tabloları…………………………………………………………………………………81

3.1.4. Kumanda Tabloları……………………………………………………………………………….82

3.1.5. Şantiye Tabloları………………………………………………………………………………….83

3.1.6. Etanş Tablolar ……………………………………………………………………………………..83

3.1.7. Tablo ve Pano İmalatında Kullanılan Gereçler…………………………………………..84

3.2. Panonun Seçimi …………………………………………………………………………………………88

3.2.1. Şartnameler …………………………………………………………………………………………88

3.2.2. Dağıtım Tabloları Teknik Şartnamesi ………………………………………………………88

3.2.3. Dağıtım Panoları Teknik Şartnamesi ……………………………………………………….89

3.2.4. Özel Şartname……………………………………………………………………………………..92

3.3. Panoyu Montaja Hazırlama ………………………………………………………………………….93

3.3.1. Pano Sac Tablanın Hazırlanması …………………………………………………………….93

3.3.2. Pano Gövdesinin Hazırlanması……………………………………………………………….98

3.3.3. Pano Kapaklarının Hazırlanması …………………………………………………………….99

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………..104

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………….105

MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………..108

CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………..116

KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………118

PRİZ TESİSATLARI

PRİZ TESİSATLARI “SAĞ TIKLAYIP FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR……………………………………………………………………………………………….. iii

GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3

1. PRİZ TESİSATI…………………………………………………………………………………………………3

1.1. Priz Linyesi …………………………………………………………………………………………………3

1.1.1. Tanımı ………………………………………………………………………………………………….3

1.1.2. Standart Kablo Kesitleri…………………………………………………………………………..3

1.2. Priz Sortisi…………………………………………………………………………………………………..4

1.2.1. Tanımı ………………………………………………………………………………………………….4

1.2.2. Standart Kablo Kesitleri…………………………………………………………………………..5

1.3. Prizler…………………………………………………………………………………………………………5

1.3.1. Çeşitleri ve Yapısı…………………………………………………………………………………..5

1.3.2. Özellikleri……………………………………………………………………………………………11

1.4. Priz Tesisatı Kablosunu Çekme …………………………………………………………………….11

1.4.1. İşlem Sırası………………………………………………………………………………………….11

1.4.2. Dikkat Edilecek Hususlar……………………………………………………………………….15

1.5. Priz Bağlantılarını Yapma…………………………………………………………………………….16

1.5.1. Buvat Bağlantılarını Yapma……………………………………………………………………16

1.5.2. Priz Kablo Bağlantılarını Yapma……………………………………………………………..16

1.5.3. Bağlantılarda Dikkat Edilecek Hususlar ……………………………………………………16

1.6. Kuvvetli Akım Yönetmeliği………………………………………………………………………….16

1.7. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..17

UYGULAMA FAALİYETİ ……………………………………………………………………………….21

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………….22

PERFORMANS DEĞERLENDİRME …………………………………………………………………23

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..25

2. SEYYAR KABLO BAĞLANTILARI………………………………………………………………….25

2.1. Seyyar Kablo……………………………………………………………………………………………..25

2.1.1. Cinsi ve Özelliği …………………………………………………………………………………..25

2.1.2. Standart Kesitleri ………………………………………………………………………………….26

2.2. Fiş ……………………………………………………………………………………………………………28

2.2.1. Görevi ………………………………………………………………………………………………..28

2.2.2. Çeşitleri ………………………………………………………………………………………………28

2.3. Priz (Seyyar-Çoklu)…………………………………………………………………………………….29

2.3.1. Görevi ………………………………………………………………………………………………..29

2.3.2. Çeşitleri ………………………………………………………………………………………………30

2.4. Uzatma Fiş, Priz Yapımı………………………………………………………………………………31

2.4.1. Kullanıldığı Yerler………………………………………………………………………………..31

2.4.2. Yapım İşlem Sırası………………………………………………………………………………..32

2.4.3. Dikkat Edilecek Hususlar……………………………………………………………………….33

2.5. Kuvvetli Akım Yönetmeliği………………………………………………………………………….33

2.6. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..33

UYGULAMA FAALİYETİ ……………………………………………………………………………….35

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………….36

PERFORMANS DEĞERLENDİRME …………………………………………………………………37

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 …………………………………………………………………………………..39

3. NEMLİ YER PRİZ TESİSATI……………………………………………………………………………39

3.1. Nemli Yer Tesisatı………………………………………………………………………………………39

3.1.1. Nemli Yer Tesisatı Tanımı ve Yapım Yerleri …………………………………………….39

3.1.2. Nemli Yer Tesisatı Döşeme Yöntemleri ……………………………………………………39

3.1.3. Nemli Yer Tesisatı Elemanları ve Özellikleri …………………………………………….40

3.1.4. Nemli Yer Tesisatı Döşenmesi ………………………………………………………………..43

3.2. Kuvvetli Akım Yönetmeliği………………………………………………………………………….46

3.3. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..47

UYGULAMA FAALİYETİ ……………………………………………………………………………….49

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………….50

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 …………………………………………………………………………………..53

4. ELEKTRİKLİ CİHAZ BAĞLANTILARI …………………………………………………………….53

4.1. Elektrik Cihazlarının Giriş Bağlantıları …………………………………………………………..53

4.1.1. Elektrikli Cihaz ve Aletlerin Giriş Bağlantı Şemaları…………………………………..53

4.1.2. Kablonun Çekilmesi ve Bağlantısı …………………………………………………………..57

4.2. Kuvvetli Akım Yönetmeliği………………………………………………………………………….63

4.3. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği …………………………………………………………………..64

UYGULAMA FAALİYETİ ……………………………………………………………………………….66

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………….68

PERFORMANS DEĞERLENDİRME …………………………………………………………………69

MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………….71

CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………….73

KAYNAKLAR……………………………………………………………………………………………………75

SCADA SİSTEMLERİ

SCADA SİSTEMLERİ“SAĞ TIKLAYIP FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR……………………………………………………………………………………………….. iiiGİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3

1. SCADA SİSTEMLERİNİ TANIMAK…………………………………………………………………..3

1.1. Scada Sistemlerinin Tanımı ……………………………………………………………………………3

1.1.1. Scada Sisteminin Uygulama Alanları…………………………………………………………5

1.1.2. Scada Sisteminin İşlevleri ……………………………………………………………………….6

1.1.3. Scada Yazılımından Beklenenler ………………………………………………………………9

1.1.4. Scada Sistemleri Şu İmkanları Sağlamalıdır………………………………………………..9

1.2. Sistemin Yapısı ………………………………………………………………………………………….10

1.3. Scada Sistemlerinin Temel Elemanları……………………………………………………………11

1.3.1. Uzak Terminal Birimleri (Remote Terminal Units, RTU) ……………………………11

1.3.2. Ana Terminal Üniteleri (Main Terminal Unit, MTU)………………………………….13

1.3.3. İletişim Ağları……………………………………………………………………………………..13

1.3.4. Veri Toplama Üniteleri …………………………………………………………………………15

1.3.5. Sensörler ve Algılayıcılar ………………………………………………………………………16

1.3.6. Yazılım………………………………………………………………………………………………16

1.3.7. Merkezi Kontrol Odası………………………………………………………………………….16

1.3.8. Kontrol Panoları…………………………………………………………………………………..17

1.3.9. SCADA Sistem Terminalleri ………………………………………………………………….17

1.3.10. Bilgisayar Ekranları…………………………………………………………………………….18

1.3.11. Yazıcılar …………………………………………………………………………………………..18

1.3.12. Kesintisiz Güç Kaynağı, ………………………………………………………………………18

1.4. Örnek Bir Scada Sisteminin İncelenmesi ………………………………………………………..18

ÖÇME VE DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………………22

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………..23

2. SCADA PROGRAMI ……………………………………………………………………………………….23

2.1. Scada Program Yazılım Kurulumu ………………………………………………………………..24

2.1.1. CD Kurulumu ……………………………………………………………………………………..24

2.1.2. Driver Yükleme …………………………………………………………………………………..27

2.2. Menüler ve İçerikleri…………………………………………………………………………………..27

2.2.1. TEOS Sistemine Bağlanmak ………………………………………………………………….27

2.2.2. Designer Menü (Tasarımcı Menü) …………………………………………………………..28

2.2.3. Run Time (Çalışma Anı) Menüsü Elemanları ……………………………………………37

2.3. Sistem Veri Tabanının Oluşturulması …………………………………………………………….42

2.3.1. Dahili Ve Harici Bit ve Registerların Oluşturulması …………………………………..42

2.3.2. Sistem Veri Tabanının Oluşturulması ………………………………………………………47

2.3.3. PLC’ Ye Bağlanmak İçin Ayarların Yapılması ………………………………………….48

2.3.4. PLC’ nin Data Alanına Bilgi Girilmesi …………………………………………………….52

2.4. Animasyon Oluşturma ve İzleme…………………………………………………………………..54

2.4.1. Grafik Özelliklerinin Tanıtılması…………………………………………………………….54

2.4.2. Şekil Çizimlerinin Gösterilmesi………………………………………………………………57

2.4.3. Kütüphaneler ve Buradan Şekil Çağırma ………………………………………………….58

2.4.4. Çizilen Şekillere Animasyonlar Yapılması………………………………………………..78

2.4.5. PLC’ye Bağlanarak Animasyonların İzlenmesi………………………………………….94

2.5. Kayıtların İzlenmesi ……………………………………………………………………………………98

2.5.1. Tarihsel Veri Tabanının Oluşturulması …………………………………………………….98

2.5.2. Log Veri Tabanının Oluşturulması ve Ekranda İzlenmesi ………………………….101

2.5.3. Alarm Veri Tabaninin Yaratilmasi ve Ekranda İzlenmesi…………………………..103

2.5.4. Trend Veri Tabanının Oluşturulması ve Ekranda Izlenmesi ……………………….110

2.6. Farklı Güvenlik Seviyeleri Oluşturma…………………………………………………………..116

2.6.1. Şifre Sistemi İle Koruma……………………………………………………………………..117

2.6.2. Farklı Kullanıcılar (Users) Yaratma ve Şifreleme ……………………………………117

2.6.3. Seviyelere Göre Yetkiler Verme……………………………………………………………118

2.6.4. Log-On / Log-Off Özellikleri ……………………………………………………………….119

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………..122

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………….125

MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………..127

CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………..128

KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………129

SENSÖRLER VE TRANSDÜSERLER

SENSÖRLER VE TRANSDÜSERLER“SAĞ TIKLAYIP FARKLI KAYDET”

AÇIKLAMALAR…………………………………………………………………………………………………ivGİRİŞ …………………………………………………………………………………………………………………1

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 …………………………………………………………………………………….3

1. SENSÖR VE TRANSDÜSER KAVRAMLARI………………………………………………………3

1.1. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………………..4

1.2. Çeşitli Sensör Uygulamaları …………………………………………………………………………..5

UYGULAMA FAALİYETİ…………………………………………………………………………………6

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………..7

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………..8

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 …………………………………………………………………………………….9

2. ISI SENSÖRLERİ VE TRANSDÜSERLERİ ………………………………………………………….9

2.1. PTC…………………………………………………………………………………………………………..9

2.1.1. Çalışma Prensibi ……………………………………………………………………………………9

2.1.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..10

2.1.3. PTC’nin Sağlamlık Testi ……………………………………………………………………….10

2.2. NTC…………………………………………………………………………………………………………10

2.2.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….10

2.2.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..11

2.2.3. NTC’nin Sağlamlık Testi……………………………………………………………………….11

2.3. Termokupl ( Isılçift ) …………………………………………………………………………………..12

2.3.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….12

2.3.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..13

2.3.3. Sağlamlık Testi ……………………………………………………………………………………13

2.4. Örnek Uygulama Devresi …………………………………………………………………………….13

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….14

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………16

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………17

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 …………………………………………………………………………………..18

3. MANYETİK SENSÖRLER VE TRANSDÜSERLER…………………………………………….18

3.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………………..18

3.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………………19

3.2.1. Çeşitleri ve Yapıları ……………………………………………………………………………..19

3.2.2. Elektronik Devreli Manyetik Sensörler (Yaklaşım Sensörleri) ……………………..19

3.2.3. Alan (Hall) Etkili Transdüserler ……………………………………………………………..21

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….22

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………23

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………24

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 …………………………………………………………………………………..25

4. BASINÇ (GERİLME) TRANSDÜSERLERİ ………………………………………………………..25

4.1. Tanımı ……………………………………………………………………………………………………..25

4.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………………25

4.2.1. Kapasitif Basınç Ölçme Sensörleri ………………………………………………………….25

4.2.2. Strain Gage (Şekil Değişikliği) Sensörler………………………………………………….26

4.2.3. Load Cell (Yük Hücresi) Basınç Sensörleri ………………………………………………28

4.2.4. Piezoelektrik Basınç Ölçme Sensörleri …………………………………………………….29

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….30

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………31

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………32

ÖĞRENME FAALİYETİ-5 …………………………………………………………………………………..33

5. OPTİK TRANSDÜSERLER VE SENSÖRLER…………………………………………………….33

5.1. Foto Direnç (LDR)……………………………………………………………………………………..33

5.1.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….33

5.1.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..34

5.1.3. Sağlamlık Kontrolü ………………………………………………………………………………34

5.2. Foto Diyot…………………………………………………………………………………………………34

5.2.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….34

5.2.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..34

5.2.3. Sağlamlık Kontrolü ………………………………………………………………………………35

5.3. LED Diyot ………………………………………………………………………………………………..35

5.3.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….35

5.3.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..35

5.3.3. Sağlamlık Kontrolü ………………………………………………………………………………36

5.4. İnfrared Diyot (IR Diyot, Kızıl Ötesi Diyot) ……………………………………………………36

5.4.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….36

5.4.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..36

5.4.3. Sağlamlık Kontrolü ………………………………………………………………………………36

5.5. Foto Pil (Işık Pili, Güneş Pili)……………………………………………………………………….37

5.5.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….37

5.5.2. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..38

5.6. Optokuplör………………………………………………………………………………………………..38

5.6.1. Çalışma Prensibi ………………………………………………………………………………….38

5.6.2. Yapısı ………………………………………………………………………………………………..39

5.6.3. Kullanım Alanları ………………………………………………………………………………..39

5.6.4. Sağlamlık Kontrolü ………………………………………………………………………………39

5.7. Uygulamada Kullanılan Bazı Optik Sensörler………………………………………………….40

5.7.1. Uygulamada Kullanılan Çeşitleri…………………………………………………………….40

5.7.2. Uygulama Örnekleri……………………………………………………………………………..42

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….44

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………45

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………46

ÖĞRENME FAALİYETİ-6 …………………………………………………………………………………..47

6. SES SENSÖRLERİ VE TRANSDÜSER………………………………………………………………47

6.1. Mikrofon…………………………………………………………………………………………………..47

6.1.1. Yapısı ………………………………………………………………………………………………..47

6.2. Çeşitleri ……………………………………………………………………………………………………48

6.2.1. Dinamik Mikrofonlar ……………………………………………………………………………48

6.2.2. Kapasitif Mikrofonlar……………………………………………………………………………49

6.2.3. Şeritli (Bantlı) Mikrofonlar…………………………………………………………………….50

6.2.4. KristalMikrofonlar ………………………………………………………………………………51

6.2.5. Karbon Tozlu Mikrofonlar …………………………………………………………………….52

6.3. Mikrofonun Sağlamlık Testi…………………………………………………………………………52

6.4. Hoparlör……………………………………………………………………………………………………52

6.4.1. Dinamik (Hareketli Bobinli) Hoparlörler ………………………………………………….53

iii

6.4.2. Piezoelektrik (Kristal) Hoparlörler…………………………………………………………..54

6.5. Hoparlörlerin Sağlamlık Testi……………………………………………………………………….54

UYGULAMA FAALİYETİ……………………………………………………………………………….55

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME………………………………………………………………………56

PERFORMANS DEĞERLENDİRME…………………………………………………………………57

MODÜL DEĞERLENDİRME……………………………………………………………………………….58

CEVAP ANAHTARLARI …………………………………………………………………………………….61

ÖNERİLEN KAYNAKLAR………………………………………………………………………………….63

KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………..64